Obsługa prawna: prawa poręczyciela po zaspokojeniu długu

Poręczyciel, który spłacił wierzyciela, nabywa z mocy prawa od dotychczasowego wierzyciela spłaconą wierzytelność. Oznacza to, że poręczyciel (wierzyciel) może żądać zwrotu zapłaconych kwot od dłużnika, za którego poręczył. Dzięki temu poręczyciel staje się wierzycielem głównego dłużnika.

Poręczyciel co do zasady odpowiada jako współdłużnik solidarny. Zgodnie z art. 881 k.c. w braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny.

Jak wskazał Sąd Najwyższy, chociaż poręczyciel odpowiada jak współdłużnik solidarny, to jednak w razie spełnienia przez niego świadczenia zastosowanie ma art. 518 § 1 pkt 1 k.c., a nie art. 376 § 1 k.c.[1].

Zgodnie z art. 518 § 1 pkt. 1) k.c. osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi.

Tym samym poręczyciel płacąc za cudzy dług z mocy prawa wstępuje w prawa wierzyciela (subrogacja ustawowa). Poręczyciel nabywa wierzytelności, jaką miał wierzyciel wobec dłużnika głównego.

Sytuacja prawna poręczyciela ulega wzmocnieniu, przede wszystkim w dochodzeniu zwrotnie od dłużnika głównego kwoty zapłaconej wierzycielowi. „Brak takiej regulacji spowodowałby to, że poręczyciel nie mógłby bezpośrednio dochodzić od dłużnika głównego spłaconej kwoty jako wierzyciel, a jedynie na podstawie istniejącego między nimi stosunku prawnego, a więc w zasadzie na podstawie przepisów o zleceniu bądź o bezpodstawnym wzbogaceniu”[2].

Niezwykle ważne z punktu poręczyciela jest określenie terminu przedawnienia roszczenia. Roszczenie nabyte przez poręczyciela na podstawie przepisu art. 518 § 1 pkt 1 k.c. przedawnia się w terminie przewidzianym dla przedawnienia roszczenia wierzyciela wobec dłużnika głównego[3]. Oznacza to, że poręczyciel nabywając wierzytelność niejako „przejmuje” biegnące przedawnienie. Poręczyciel w celu ochrony swych interesów powinien znać termin przedawnienia nabytej wierzytelności, ponieważ możliwe jest, że mimo zapłaty długu za dłużnika głównego, może w procesie sądowym przegrać, w przypadku podniesienia zarzutu przedawnienia roszczenia przez dłużnika głównego.

[1] wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2019 r., V CSK 283/18

[2] J. Mojak, w: Kodeks cywilny. Komentarz. art. 450–1088, t. 2, K. Pietrzykowski (red.), Warszawa 2020, Komenatrza do art. 518 Kc.

[3] wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2003 r., III CZP 43/2003