Pytania i odpowiedzi
Jak brzmią przykładowe klauzule tzw. waloryzacyjnych zawarte w umowach kredytowych?
Jak brzmi przykładowa klauzula kredytu denominowanego?
Jak brzmi przykładowa klauzula kredytu indeksowanego?
Jaka jest podstawa prawna dochodzenia roszczeń kredytobiorców?
Podstawą prawną dochodzenia roszczeń jest przede wszystkim art. 385[1] kodeksu cywilnego (o niedozwolonych postanowieniach umownych w obrocie z konsumentami).
Zgodnie z art. 385[1] § 1 postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385[1] § 3 k.c.).
Zarówno oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami, jak również oceny, czy postanowienie kształtuje prawa i obowiązki w sposób rażąco naruszający interesy konsumenta, dokonuje się w chwili zawarcia umowy.
Abuzywność klauzul waloryzacyjnych w umowach kredytów frankowych, wynika przede wszystkim z tego, że klauzule te nie odwoływały się do obiektywnych wskaźników, na które każda ze stron miała wpływ. W klauzulach tych pozostawiona została bankowi swoboda w kształtowaniu wysokości zobowiązania kredytobiorców, poprzez odesłanie do tabeli kursów ustalanej przez bank. Tabela kursów banku stanowi jedyne źródło informacji o wysokości kursów walut stosowanych na potrzeby umowy o kredyt, przy czym kredytobiorcy nie mają żadnej możliwości weryfikacji w oparciu o obiektywne kryteria, według których kurs ten został ustalony. Kredytobiorcy nie są w stanie samodzielnie oszacować wysokości swojego zobowiązania, co świadczy o braku transparentności tych postanowień. Ponadto Bank uwzględniał inny kurs CHF przy przeliczaniu wartości wypłaconego kredytu (kurs kupna) i inny przy obliczaniu wartości rat kapitałowo-odsetkowych (kurs sprzedaży). Tym samym kredytobiorcy zostali obciążeni dodatkowymi, nieuzasadnionymi kosztami, wynikającymi z różnic pomiędzy kursem kupna i sprzedaży. Stanowi to niejako dodatkowy zarobek banku, ukrytą prowizję, której kredytobiorcy nie byli w stanie oszacować.
Jaka jest podstawa prawna zwrotu świadczeń kredytobiorców?
Nieważność umowy kredytowej powoduje, że dotychczas spełnione przez kredytobiorców świadczenia dokonane w wykonaniu umowy należy uznać jako nienależne, co skutkuje obowiązkiem ich zwrotu przez bank w całości na podstawie art 410 § 1 i 2 kc w związku z art. 405 kc z art. 58 § 1 kc.
Norma prawna wyrażona w art. 410 § 2 kc stanowi, że świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.
W przypadku odfrankowienia, tj. w sytuacji gdy Sąd uzna, że kredytobiorców nie wiążą niedozwolone postanowienia umowne, ale umowa może dalej być kontynuowana, nie ma podstawy spłacania rat z użyciem klauzuli waloryzacyjnej (niedozwolonych postanowień), a dotychczas uiszczone raty spełnione ponad wartość rat kredytu, do których kredytobiorcy byliby zobowiązani, gdyby spłacali kredyt z pominięciem abuzywnych postanowień, jest świadczeniem spełnionym bez podstawy prawnej, co rodzi obowiązek banku do zwrotu nienależnie zapłaconej części świadczenia na podstawie art. 410 § 1 i 2 kc w związku z art. 405 kc i z art. 385[1] § 1 kc.
Czy postępowanie sądowe jest niezbędne?
W celu dochodzenia roszczeń o unieważnienie umowy kredytu, czy też jej odfrankowienie, bank nie dokonuje sam automatycznego frankowania, czy też unieważnienia umowy, dlatego droga sądowa jest niezbędna.
Czy ugoda może być opłacalna dla kredytobiorców?
Propozycje ugodowe banku warto skonsultować z prawnikiem i dokonać oszacowania korzyści, jakie są możliwe do osiągnięcia w drodze procesu sądowego, czy też zawarcia ugody. Zawarcie ugody z bankiem zazwyczaj opatrzone jest klauzulą zrzeczenia roszczeń, z tego względu nie jest możliwe wytoczenie powództwa o przedmiot ugody w przyszłości.